Moraal en staat

Abstract

De redactie heeft deskundigen van verschillende politieke kleur gevraagd hun visie op de morele problemen en dilemma's van de overheid toe te lichten. Dat heeft geleid tot een dik nummer met uiteenlopende beschouwingen die niet altijd even gemakkelijk zullen weglezen, vooral vanwege de filosofische manier van redeneren. Doorwrochte stukken worden echter afgewisseld met kortere essays, waarbij sommige auteurs niet schromen controversiële standpunten in te nemen. Moraal staat momenteel in het middelpunt van de aandacht. Een berekenende overheid lokt calculerend gedrag van burgers uit. In reactie hierop verlangen velen een sterkere normatieve rechtvaardiging van overheidsoptreden. Een aantal auteurs in dit nummer preludeert reeds op deze behoefte aan een overheid met een groter moreel gezag. In het eerste deel van dit nummer wordt de vraag behandeld in hoeverre de overheid voor de verankering van rechtsnormen aangewezen is op levensbeschouwelijke overtuigingen (christendom, islam, humanisme). Een daarmee verwante vraag is onder welke voorwaarden het morele appel van de overheid het beste kan plaatsvinden. In het tweede deel worden de morele problemen en dilemma's van de verzorgingsstaat en de overheidsbureaucratie onder de loep genomen. Daarbij spelen de veranderingen binnen de wetgevende ethiek en ambtelijke ethiek een belangrijke rol.