Rechtshandhaving in de schaduw van Justitie

Abstract

Een medicus amputeert het verkeerde been; een toerist meldt ten onrechte het verlies van een fototoestel bij de verzekering; een zwartwerker vraagt om een uitkering; een boekhouder maakt geld over naar zijn eigen girorekening; een verdacht sujet bevindt zich onrechtmatig op bedrijfsterrein. Vijf voorbeelden van strafwaardig gedrag, dat zelden bij de strafrechter wordt aangemeld. Het is dit type gedrag, of beter gezegd de reactie erop, dat in dit themanummer centraal staat: het recht dat zich afspeelt in de marge van de justitiele bemoeienis. Deze marginale positie heeft twee consequenties. Enerzijds `ontlase dit type normhandhaving het justitiele apparaat; het filtert, zeeft, en kanaliseert het justitiele voortraject, zodat het (strafrecht zich met de 'echte' zaken kan gaan bezighouden. Anderzijds onttrekt deze marge zich aan juridische en maatschappelijke controle: wie bepaalt de norm; wat bepaalt de sanctie? In dit verband kan worden gewezen op een tegenstelling tussen mogelijke efficientie-verbetering en het gevaar van 'private justice'.