Rechtshulp tussen beheer en beheersing

Abstract

De grote groei van de uitgaven voor rechtshulp vond plaats in de jaren 1971-1981, in het bijzonder vanaf 1975. In die periode was sprake van een sterk toegenomen vraag naar rechtshulp en van een opvallende ontwikkeling in de rechtshulpverlening door de vorming van een gevarieerd netwerk van instellingen op het terrein van de eerstelijns rechtshulp (informatie en advies). De toename in de vraag kan deels worden verklaard uit autonome ontwikkelingen (bijvoorbeeld de toename van het aantal echtscheidingen en sociale voorzieningszaken) en deels uit het verruimde aanbod van juridische dienstverlening, waarbij problemen in juridische termen worden ge(her)definieerd. De toen geinitieerde discussie over de vastlegging van de rechtshulpverlening in een wet loopt nog steeds. De strijd die zich thans manifesteert, is die tussen enerzijds de overheid die vanuit haar plicht tot verantwoord beheer een financiele beheersing van de rechtshulp beoogt en daartoe streeft naar een gesloten systeem van budgetfinanciering, en anderzijds de betrokken beroepsgroepen (met name de advocatuur) die zich daartegen keren. Zij verwijten Justitie dat een sociaal grondrecht ondergeschikt wordt gemaakt aan strikte (financiele) beheersing. Of er sprake is van beheer dan wel beheersing valt niet eenvoudig op basis van empirische argumenten uit te maken. Het is vooral een ideologische strijd die onder deze labeling schuilgaat. De diverse bijdragen van dit themanummer staan in dat teken.