Evaluatie van de Wet bronbescherming in strafzaken

Abstract

In de wet is het recht op bronbescherming, dat eerder reeds voortvloeide uit rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en de Hoge Raad en uit een OM-Aanwijzing, gecodificeerd. Op grond van de wet mag een journalist/publicist de identiteit van een bron die informatie heeft verschaft, verborgen houden. De invoering van de wet heeft geleid tot wijziging van andere, reeds bestaande wetten. De kernbepaling is artikel 218a van het Wetboek van Strafvordering (Sv), waarin een verschoningsrecht wordt toegekend aan journalisten en publicisten. Dit verschoningsrecht kan worden doorbroken wanneer een rechter van oordeel is dat sprake is van een zwaarwegend maatschappelijk belang dat moet prevaleren boven het belang van bronbescherming. Het verschoningsrecht werkt door bij de toepassing van dwangmiddelen ten aanzien van journalisten/publicisten. De onderzoeksvragen luiden als volgt: Wat waren de doelstellingen van de Wet bronbescherming in strafzaken? Hoe vaak wordt sinds de inwerkingtreding van de Wet bronbescherming in strafzaken een beroep gedaan op het verschoningsrecht van artikel 218a Sv, hoe vaak en om welke redenen wordt dit toe- en afgewezen en wat is de door de rechter gemaakte belangenafweging? Hoe vaak komt het voor dat dwangmiddelen worden toegepast ten aanzien waarvan het Wetboek van Strafvordering bijzondere regels kent wanneer het een persoon betreft die aanspraak kan maken op het verschoningsrecht van artikel 218a Sv en op grond van welke overwegingen wordt bepaald of de inzet van deze dwangmiddelen toelaatbaar is? Zijn de doelstellingen van de Wet bronbescherming in strafzaken behaald? INHOUD Inleiding Context: het recht op bronbescherming volgens het EHRM Totstandkoming, doelstellingen en inhoud van de wet De wet in de praktijk Conclusies en aanbevelingen

The purpose of the study was to evaluate the Wet bronbescherming in strafzaken (Source Protection in Criminal Matters Act), which came into force on October 1, 2018. The reason for the study was a motion passed by the Tweede Kamer (House of Representatives), calling for evaluation of the law. The Act codified the right to protect journalistic sources, which had previously resulted from case-law of the European Court of Human Rights and the Supreme Court, and from Guidelines of the Public Prosecution service. The Act allows a journalist/publicist to conceal the identity of a source who has provided information. The introduction of the Act led to the amendment of other pre-existing laws. The core provision is Article 218a of the Code of Criminal Procedure (CCP), which grants a right to refuse to testify to journalists and publicists. This right can be set aside if a judge is of the opinion that there is an overriding public interest that outweighs the interest of source protection. The right to refuse to testify has an effect on the application of coercive measures against journalists/publicists.