De ontwikkeling van het geweten

Abstract

ARTIKELEN: Inleiding, Frans Schalkwijk - De relatie tussen een vloeibaar geweten en een stabiele identiteit, Minet de Wied - Over empathie en disruptieve gedragsstoornissen, Evelyn Heynen, Eveline van Vugt, Mark Assink en Geert-Jan Stams - De effectiviteit van morele gedragsinterventies bij jeugdige delinquenten: Een overzichtsstudie, Julia Tiemersma - Het perspectief van de expert en de diagnostiek van het geweten, Laura van Oploo - Etniciteit en cultuur in gedragsdeskundige adviezen aan de rechter. SAMENVATTING: Het geweten en de ontwikkeling daarvan. Wat is het geweten nu precies? En wat verstaan we dan onder ‘gewetensontwikkeling’? Er bestaan vele definities en vele invalshoeken, van waaruit het geweten wordt bekeken. De ontwikkeling ervan en de aspecten die hiervoor van belang zijn, worden vervolgens vanuit veel disciplines ook weer net anders bekeken en benoemd. Het belang is groot om hier nader op in te zoomen en onderzoek naar te doen. Zo blijken jeugdige delinquenten bij sociaalpsychiatrische screenings vaak gediagnosticeerd te worden als kampend met een ‘gebrekkige gewetensontwikkeling’. Een onderzoek van de GGD Amsterdam komt zelfs tot de conclusie dat die diagnose voor vrijwel de gehele onderzochte groep jongvolwassenen in de zogeheten Top600-criminelen geldt. Bij bijna een derde van die groep werd hun geweten als ‘ernstig verstoord’ aangemerkt. De gewetensfunctie blijkt in de rechtbank een belangrijk aspect. Niet alleen bij de bepaling van een vonnis, maar ook voor de mate waarin over behandeling beslist wordt. Dit themanummer van Justitiële verkenningen zoomt in 5 artikelen in op verschillend wetenschappelijk onderzoek naar het geweten. Wat weten we inmiddels? Wat zijn de functies van het geweten, en welke domeinen kunnen worden onderscheiden? Is ontwikkeling ervan mogelijk? Welke aspecten zijn daarbij van belang? En, wat weten we over de relatie tussen de ontwikkeling van het geweten en delinquent gedrag van jeugdigen? Ook wordt de andere kant van de medaille belicht: de diagnostische praktijk. Hoe wordt beoordeeld in welke mate een jeugdige delinquent een ontwikkeld geweten heeft? Ten slotte richten we onze blik op strafrechtzaken en is onderzocht in hoeverre etnische en culturele aspecten meewegen bij rechtspraak van jonge verdachten.