Op weg naar een Weerbare Open Samenleving

Abstract

Doel van dit onderzoek is het aanleveren van bouwstenen voor de discussie over de omgang met complexe veiligheidsuitdagingen waar de Nederlandse samenleving en overheid zich voor gesteld zien. Meer specifiek zoeken we naar voorbeelden die laten zien welke veiligheidspraktijken ingezet worden om op (potentiële) dreigingen te anticiperen en reageren, hoe dat gebeurt en door wie. We kijken daarbij vooral naar hoe deze praktijken zich verhouden tot de belangen die verdedigd dienen te worden. Daarvoor hanteren wij het concept van de weerbare open samenleving (WOS). Kunnen overheden een balans vinden tussen enerzijds het weerbaar maken van een samenleving en anderzijds het beschermen van de open samenleving met inachtneming van democratische en rechtsstatelijke waarden?De hoofdvraag die wij in dit onderzoek hanteren luidt: Hoe kan de overheid dreigingen/verstoringen vanuit de omgeving voor de weerbare opensamenleving detecteren en duiden, om hier (in een zo vroeg mogelijk stadium en in onderlinge samenhang) op een gebalanceerde wijze op te kunnen reageren, om zodoende de opensamenleving met haar democratische en rechtsstatelijke waarden te beschermen?Deze hoofdvraag is om redenen van onderzoekbaarheid teruggebracht naar het uitwerken van twee specifieke verstoringen/dreigingen in andere landen die naar verwachting van belang zijn voor de Nederlandse context. Daartoe is een tweetal experienced cases beschreven van westerse democratieën en hun omgang met een complexe, grensoverschrijdende dreiging/verstoring. Doel van de casuïstiek is het ophalen van mogelijke lessen ten behoeve van de Nederlandse aanpak. In dit onderzoek is gekozen voor de volgende twee casus: 1. Duitsland: Omgaan met migrantenstromen 2.Israël: Afwending van cyberaanvallen. INHOUD: 1. Introductie 2. Analysekader 3. Onderzoeksopzet 4. De crisis rond de vluchtelingen-kwestie in Duitsland 5. Vertaalslag naar Nederlandse context: verstoringen rond de vluchtelingen-kwestie 6. Cybersecurity in Israël 7. Vertaalslag naar de Nederlandse context: het cyber-security vraagstuk 8. Conclusies en aanbevelingen