Publiek-private samenwerking in tijden van diffuse dreiging

Abstract

In recent years, Europe has been the stage of several terrorist attacks. Mostly soft targets were hit: open locations where large groups of people gather, making it hard to secure them. Examples are shopping areas, football stadiums, event grounds, public transport, airports, the hospitality industry, but also museums, universities, religious institutions and government buildings. The variety of potential targets and the diversity of potential perpetrators (organizations, networks or lone wolfs), their motives (think, for instance, of jihadism or right-wing extremism) and modus operandi (such as gun violence, explosives, trucks and stabbings) generate a diffuse threat.Since March 2013, the threat level in the Netherlands has been substantial, which means that the chance a terrorist attack will take place is real. Just like in other countries, the Dutch (national) government aims to prevent attacks. It also aims to prevent the social disruption caused by an attack or to shorten its duration as much as possible. The financial and personal means for keeping targets safe are scarce. As it is impossible for the government to carry out these responsibilities and tasks on its own, it looks for support among private parties. In this way, forms of public-private cooperation (PPC) on safety have evolved that can be found in public transport, at large events and around ‘sensitive’ religious institutions.The objective of this study is to gain insight into the relevant working methods and experiences regarding PPC for guarding and securing soft targets in times of an (increasing) diffuse threat.

De afgelopen jaren is Europa het toneel geweest van meerdere terroristische aanslagen. Daarbij waren vooral ‘soft targets’ het doelwit: open plaatsen waar grote groepen mensen komen en die moeilijk te beveiligen zijn. Voorbeelden zijn winkelgebieden, voetbalstadions, evenemententerreinen, openbaar vervoer, luchthavens, horeca, uitgaansgelegenheden, maar ook musea, universiteiten, religieuze instellingen en overheidsgebouwen. De verscheidenheid aan mogelijke doelwitten en de diversiteit aan potentiële daders (organisaties, netwerken of eenlingen), hun motieven (denk bijvoorbeeld aan jihadisme of rechtsextremisme) en modus operandi (onder andere vuurwapengeweld, explosieven, vrachtwagens en steekpartijen) zorgen voor een diffuse dreiging. Publiek-private samenwerking (PPS) bij het bewaken en beveiligen van ‘soft targets’ vindt zowel op nationaal als op lokaal niveau plaats. In Nederland en in andere landen zijn er praktijkvoorbeelden (en daarmee ervaringen) voorhanden van samenwerking tussen publieke (overheid) en private (niet-overheid) partijen in het voorkomen van aanslagen en het inperken van de gevolgen daarvan. Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de relevante werkwijzen en ervaringen met betrekking tot PPS bij het bewaken en beveiligen van ‘soft targets’ in tijden van (toenemende) diffuse dreiging. De ervaringen en percepties van de door ons geïnterviewde respondenten staan daarbij centraal. Deze informatie kan de NCTV ondersteunen bij de afwegingen omtrent het bewaken en beveiligen van potentiële doelwitten ten behoeve van het vergroten van het algehele weerstandsniveau en de aanvullende rol die private actoren daarbij kunnen spelen. In het onderzoek komen drie cases aan de orde, de Johan Cruijff ArenA, de Nijmeegse Vierdaagse en het Diamantkwartier in Antwerpen. Deze drie cases zijn gekozen vanwege PPS op lokaal niveau die verder gaat dan camerabewaking, training en/of geringe informatieoverdracht vanuit de overheid. De hoofdvraag in dit onderzoek is: welke rol kunnen publieke (overheid) en private (niet-overheid) actoren vervullen binnen samenwerkingsverbanden bij het bewaken en beveiligen van ‘soft targets’ – en aldus bij het versterken van maatschappelijke weerbaarheid in tijden van diffuse dreiging? INHOUD: 1. Inleiding 2. Literatuurstudie 3. Een beknopt internationaal beleid 4. Johan Cruijf ArenA 5. Nijmeegse vierdaagse 6. Diamantkwartier Antwerpen 7. Samenvattende conclusies en reflectie